Składnia semantyczna, strukturalna i szyku

1.     Składnia semantyczna

Strukturą semantyczną czyli predykatowo-argumentową zajmuje się składnia semantyczna.

Składnia semantyczna (głębinowa)

- dominuje nad strukturalną, treść dominuje nad forma, lecz dotrzeć do semantyki można tylko strukturą.

- obejmuje reguły łączenia i wykluczania się składników treści

Ojciec czyta książkę.

cecha relacji(czytania z osobą)

element treści(człowiek, który się łączy)

ZNAK TO NIEROZERWALNE POŁĄCZENIE FORMY I TREŚCI

ZDANIE = ZNAK ZŁOŻONY= FORMA + TREŚĆ

Ławka czyta książkę- zdanie formalnie poprawne, lecz dewiantyczne treściowo.

Semantycznie nie można złączyć ławki z czytać.

Żólta moroflogia:

Przedmiotem składni semantycznej są reguły łączenia się i wykluczania się wzajemnego składników treści, określone jako reguły semantyczno-składniowe. W korelacie wyrażeniowym reguły semantyczno-składniowe rządzą łączliwością wyrażeń będących wykładnikami treści , które nie wykluczają się nawzajem. Składnia semantyczna opisuje jednak tylko te relacyjne właściwości korelatów wyrażeniowych (wykładników), które wynikają z ich sensów.

72.     Składnia strukturalna

Forma to to, co widzimy, więc powierzchnia.

 Reguły tworzenia form gramatycznych (reguły fleksyjne) i reguły tworzenia z tych że form zespołów składniowych (związki i szeregi)

Składnia strukturalna- jak zbudować zdanie czyli jak zbudować formy i je ze sobą powiązać.

Matka czyta książkę. Ojciec pisze list.

ta sama struktura powierzchniowa lecz zdanie odmienne wiec, odmienna struktura semantyczna.

Żółta morflogia:

Przedmiotem składni strukturalnej są reguły łączenia się form (postaci) wyrażeń o funkcji ekstratekstualnej, określone jako reguły formalno-składniowe.

Zanim wyrażenia wstąpią w związek składniowy muszą najpierw (nawet mimo tego, że pozwalają na to reguły składni semantycznej) zostać zespolone z odpowiednimi wyrażeniami o funkcji intratekstualnej – końcówkami deklinacji i koniugacji.

3.      Składnia szyku

Reguły ukształtowania składników wypowiedzenia względem siebie (w czasie lub przestrzeni)

Szyk  w języku polskim jest ruchomy, nie pozycyjny.

W zdaniach :

Matka książkę czyta. Czyta książkę matka. Książkę matka czyta. Czyta matka książkę.

= struktura formalna ani powierzchniowa się nie zmieniły zmieniła się tylko składnia szyku.

Struktura szyku jest charakterystyczna dla języka polskiego.

Książka jest czytana przez matkę

przez zamianę czasownika na imiesłów zmienia się struktura powierzchniowa, zmienia się także szyk lecz pozostaje ta sama głębina.

Jodłowski:

O szyku wyrazów w języku polskim mówi się nieraz, że jest on swobodny, jednak: układ wyrazów w zdaniu jest swobodny, ale niezupełnie dowolny. Klemensiewicz twierdzi, że polski szyk wyrazów „tylko w pewnych granicach jest swobodny, poza nimi sztywny i przymusowy”. [s.154] Zmienność szyku pewnych członów zdania jest ściśle normowana odpowiednimi czynnikami, bądź natury obiektywnej, gramatycznej, bądź natury subiektywnej, stylistycznej.

Żólta morfologia:

Linearne uporządkowanie składników, czyli szyk. Naruszenie reguł linearnego uporządkowania (reguł linearyzacji) składników, czyli umieszczenie ich w niewłaściwych pozycjach względem innych składników, bywa określane jako niepoprawnie uporządkowane lub nieuporządkowane. . Reguły linearnego następstwa w czasie i przestrzeni (odpowiednio w kodzie pisanym lub mówionym) wyrażeń, które są wzajemnie łączliwe.

Reguły linearnego uporządkowania składników, lub prościej reguły szyku, mogą być niezależne lub zależne od innych reguł. W językach o tzw. Szyku swobodnym, np. w języku polskim, wybór tej lub innej pozycji dla znacznej liczby wyrażeń nie    narusza reguł szyku, które dają możliwość alternatywnego ich usytuowania w ciągu linearnym. Ostateczny wybór pozycji tych wyrażeń zależy od reguł tworzenia struktury tematyczno-rematycznej. W tym sensie można powiedzieć, że pewna liczba reguł szyku jest podporządkowana regułom właściwym tej strukturze i nie może być formułowana niezależnie od nich.

W każdym języku istnieją przynajmniej trzy autonomiczne zbiory reguł syntaktycznych, czyli trzy typy skłądni: składnia, semantyczna, składnia strukturalna i składnia szyku.

Przedmiotem składni szyku są fakty wzajemnego usytuowania wyrażeń w czasie (w kodzie mówionym) i przestrzeni (w kodzie pisanym).